Światowy Dzień Konsumenta - jakie mamy prawa i obowiązki jako konsument?
14 marca 2023
Jutro obchodzimy dzień, który przypomina nam, że jesteśmy konsumentami i jako konsumenci mamy prawa, ale również obowiązki. W 1983 r. międzynarodowa organizacja związków konsumenckich - Consumers International, ogłosiła 15 marca Światowym Dniem Praw Konsumenta.
Dlaczego 15 marca? To rocznica słynnego wystąpienia Prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna F. Kennedy’ego, który w 1962 roku, przed Kongresem Stanów Zjednoczonych, wypowiedział sentencję: „Consumers, by definition, include us all (...)” – „Wszyscy, z definicji, jesteśmy konsumentami”. Zaprezentował wtedy projekt ustawy o prawach konsumentów (Kennedy's Bill of Rights) zawierający cztery podstawowe prawa do:
- informacji,
- bezpieczeństwa,
- wyboru produktów i usług,
- wyrażania opinii.
W ciągu kolejnych lat katalog został rozszerzony o kolejne prawa do:
- zaspokajania podstawowych potrzeb,
- dochodzenia roszczeń,
- edukacji,
- zdrowego środowiska.
W 1985 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Wytyczne ONZ dotyczące ochrony konsumentów. Wytyczne te stanowią ważne narzędzie, nadające dodatkową legitymację zasadom praw konsumentów oraz praktyczne wsparcie i wskazówki dla rozwoju ochrony konsumentów na całym świecie. Wytyczne zawierają szereg potrzeb konsumentów, które w szerokim zakresie odzwierciedlają nasze prawa.
To właśnie konsumenci i nasze potrzeby są podstawą rozwoju gospodarki, jednak nadal nasze prawa są niekiedy marginalizowane. Jednostka w starciu z przedsiębiorcą, za którym stoi kapitał i skomplikowane procedury, ma mniejsze szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń.
Światowy Dzień Konsumenta to okazja by przypomnieć, że wszyscy jesteśmy konsumentami! Kupujemy produkty, zawieramy umowy, korzystamy z usług telekomunikacyjnych, finansowych, transportowych, turystycznych, e-commerce i wielu innych. To też okazja by przypomnieć, że nie jesteśmy sami w sporach z przedsiębiorcami. W Polsce, podobnie jak w innych państwach demokratycznych, funkcjonują różnego rodzaju instytucje, do których konsument może się zgłosić, jeśli sam nie radzi sobie z problemem. Tam pomogą nam eksperci z wiedzą specjalistyczną. Takie instytucje pozwalają wyrównywać szanse – sprawiać, że spór jednostki z przedsiębiorcą może się toczyć w sposób sprawiedliwy mimo różnicy wiedzy i doświadczeń.
Jedną z instytucji, które wspierają konsumentów jest Urząd Komunikacji Elektronicznej. Dbamy abyśmy mieli dostęp do usług telekomunikacyjnych oferowanych w dobrej jakości i po akceptowalnych cenach, zapewniamy polubowne rozwiązywanie sporów, edukujemy konsumentów i działamy na rzecz podnoszenia kompetencji cyfrowych, wspieramy osoby ze szczególnymi potrzebami, podejmujemy interwencje w sprawach dotyczących funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych, wspieramy rozwój infrastruktury i usług.
Tylko świadomy konsument może uniknąć manipulacji i zagrożeń jakie czyhają na niego na etapie wybierania oferty, zawierania umowy czy korzystania z usług. Świadomy konsument zna swoje potrzeby, swoje prawa, obowiązki i podejmuje odpowiedzialne decyzje. Dlatego tak ważna jest edukacja i samorozwój.
Przygotowaliśmy Poradnik Masz prawo!, w którym przypominamy 15 podstawowych praw konsumentów korzystających z usług telekomunikacyjnych.
Masz prawo do:
- wybrania formy zawarcia umowy
- zawarcia umowy na okres krótszy niż 24 miesiące lub na czas nieokreślony
- odstąpienia od umowy
- wypowiedzenia umowy
- wypowiedzenia umowy, która została automatycznie przedłużona
- przeniesienia numeru do innej lokalizacji
- przeniesienia numeru do innej sieci
- zachowania ciągłości świadczenia usługi internetowej
- zablokowania usługi o podwyższonej opłacie
- poznania kosztów roamingu
- korzystania z udogodnień dla osób ze szczególnymi potrzebami
- reklamacji
- złożenia reklamacji w ciągu 12 miesięcy
- odszkodowania
- polubownego rozwiązania sporu
Szczegóły znajdziesz na stronie Centrum Informacji Konsumenckiej oraz w załączonym do artykułu dokumencie.
Instytucje, które pomagają konsumentom
W dochodzeniu praw, poza UKE, pomagają nam instytucje takie jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urząd Ochrony Danych Osobowych, Rzecznik Finansowy, Komisja Nadzoru Finansowego, Europejskie Centrum Konsumenckie, Urząd Transportu Kolejowego, Rzecznik Praw Pasażera oraz Urząd Regulacji Energetyki i rzecznicy konsumentów.
- Prawa i obowiązki konsumenta na rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych:
Centrum Informacji Konsumenckiej Urzędu Komunikacji Elektronicznej
- Zasady i prawa obowiązujące w Polsce w kontaktach konsument - przedsiębiorca (sprzedawca, usługodawca):
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- Informacje w zakresie ochrony danych osobowych i prywatności:
Urząd Ochrony Danych Osobowych
- Informacje na temat ubezpieczycieli i banków oraz gdzie szukać pomocy w przypadku sporu z instytucją finansową:
Komisja Nadzoru Finansowego oraz Rzecznik Finansowy
- Pomoc i porady w zakresie praw konsumenta podczas podróży po UE, Norwegii, Islandii i Wielkiej Brytanii:
Europejskie Centrum Konsumenckie
- Informacje i prawa związane z podróżowaniem koleją:
- Prawa pasażerów przewoźników lotniczych:
Rzecznik Praw Pasażerów Urząd Lotnictwa Cywilnego:
- Informacje dla odbiorców energii i paliw:
- Porad z zakresu ochrony praw konsumenta udzielają rzecznicy konsumentów.
Dane kontaktowe do rzeczników w Twoim mieście lub województwie znajdziesz w wyszukiwarce na stronie: UOKiK - Konsumenci - Instytucje Konsumenckie - Rzecznicy konsumentów
- Zgłaszanie stron internetowych służących do wyłudzeń danych i środków finansowych i oszustw komputerowych:
Konsumentów wspierają również liczne organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje, federacje, np. Federacja Konsumentów.
Wszyscy jesteśmy konsumentami. Znajmy swoje prawa :)
Milena Górecka, naczelnik, Departament Polityki Konsumenckiej
